Eigenwaarde, waardering, ego en narcisme
Ter info: dit is een wat langer blog! Het begon klein over het onderwerp eigenwaarde, maar omdat alles verbonden voelde wil ik het geheel graag bij elkaar hebben.
Waarom wil ik iets schrijven over eigenwaarde? Vooral eigenlijk omdat ik het mooi vind om te zien wanneer iemand een fijne energie uitstraalt! En ik denk dat eigenwaarde van grote invloed is op je energie, je uitstraling, je gedachten en gevoelens. Wanneer dit overwegend positief is geeft het een mooie energie aan alles en iedereen in je omgeving! Eigenwaarde heeft wat mij betreft een grote impact op je leven en hoe je dit ervaart. Je kunt namelijk veel verbergen, maar je energie verbergen is lastig. Zo zie ik dagelijks mensen met veel verschillende ‘energie-niveau’s’ op het werk, in de trein en op straat. En ik denk dat iedereen dit ervaart en voelt, of het nu bewust of onbewust is!
Ik observeer veel en vind het opvallend wanneer mensen (structureel) met een ‘tragere’ energie rondlopen en tegen zichzelf aan lijken te lopen. Ik wil dan graag zeggen: Je bestaat! Je bent er en je mag er zijn! Meer dan dat is niet nodig! Toch wil ik me ook niet ongewenst met mensen bemoeien of doen alsof ik het allemaal beter weet. Ik ken het lijden van anderen niet. Wat het denk ik vooral is, en misschien ken je het gevoel: het kan moeilijk zijn om te begrijpen dat iemand zichzelf niet als zo mooi en fijn ziet terwijl jij die persoon wel zo ziet. En soms wil je hier graag wat aan doen maar vervolgens kan dat niet. Het voelt als een vorm van machteloosheid.
Wat opvalt is dat mensen vaak een andere lat hebben voor anderen dan voor zichzelf. Alle andere mensen zijn bijvoorbeeld wel lief, leuk en aardig, maar dit geldt dan niet voor jezelf. Waar komt dit vandaan? Ik heb zelf ook dit besef gehad, waarbij ik van mezelf vond dat ik geen angsten mocht hebben of geen fouten mocht maken. Bij anderen vond ik dit niet erg, maar bij mezelf wel. Vreemd toch? Toen ik de onzin hiervan zag en dit simpele inzicht ook echt voelde begon een proces van verandering in zelfacceptatie!
Verbonden met eigenwaarde is waardering krijgen van anderen. Waardering is iets dat eigenwaarde kan voeden. Waardering is uiteraard leuk, maar ook een risico! Waardering is fijn en het geeft een fijn gevoel van bevestiging. Het is goed om hiervan te kunnen genieten, maar het is ook goed om het vervolgens weer los te kunnen laten. De andere kant van waardering is namelijk het risico dat je eraan gehecht raakt en dat het krijgen van waardering een behoefte wordt. Dan zul je op zoek gaan naar waardering en afhankelijk van of je deze waardering krijgt voel je je goed of slecht. Waardering zoeken wordt daarmee een probleem wanneer het een behoefte is. Je geeft dan eigenlijk een stukje van jezelf aan iemand anders waarvan je die waardering nodig hebt. Waardering nodig hebben betekent dat de mening van de ander belangrijker is dan je eigen mening.
Als we kijken naar eigenwaarde, kunnen we drie algemene situaties indenken:
– ‘Iedereen heeft meer waarde dan mezelf’.
– ‘Ik ben evenveel waard als ieder ander en ieder ander is evenveel waard als ik’.
– ‘Ik heb meer waarde dan de rest’.
Dit is voor te stellen als een ouderwetse wip, met ‘ik’ op het ene zitje en ‘anderen’ op het andere zitje. Als er sprake is van balans, dan zweven beide kanten afwisselend in de lucht en werkt de wip zoals het hoort. Als er geen sprake is van gelijkheid of balans, dan zit één van de zitjes constant op de grond, omdat er of veel meer gewicht wordt gegeven aan anderen of aan jezelf. Zo werkt de wip natuurlijk niet!
De situatie ‘Ik heb meer waarde dan de rest’ is te bestempelen met het begrip ‘narcisme’. Deze andere kant van de balans is een overdreven zelfacceptatie in de vorm van zelfophemeling. Hier speelt ego een grote rol. De gedachtewereld van een narcist draait volledig om het ego en is afgestemd op alles redeneren naar een goede uitkomst voor de narcist zelf. De narcist zal zichzelf altijd bevestigen in dat hij het zelf goed heeft gedaan en zal dit (mogelijk) ook echt geloven. Interpretatie kleurt al zijn of haar gedachten en denkwijze. Doordat schuld of fouten buiten de narcist zelf liggen zal niets hem of haar kunnen raken. Een narcist hoeft dus geen twijfels te hebben of onrustige gedachten; het zal immers buiten hemzelf liggen.
Echter: is narcisme te zien als volledige zelfacceptatie, waarbij er juist voor anderen een hogere lat ligt? Of is een narcist juist volledig afhankelijk van waardering van anderen? Is er sprake van ‘geen of lage eigenwaarde’ verstopt achter een muur, opgebouwd door en vanuit het ego, bestaande uit eigenwaarde, zelfvertrouwen en uitstraling? Haalt de narcist eigenwaarde uit het feit dat anderen afhankelijk zijn van hem of haar?
Dit vraagt om een nadere analyse tussen ego en eigenwaarde. Misschien ziet een narcist ego als gelijk aan eigenwaarde. Het ego wordt opgehemeld doordat anderen afhankelijk zijn van hem of haar en het ego wordt blij van waardering, status en mooie spullen. Het beeld lijkt troebel. Dit is te herkennen in de energie van een narcist. Deze voelt verstoord, maar de muur is krachtig. Dit vraagt om mededogen, maar hier geldt ook weer een vorm van machteloosheid. Kun jij, als je dit herkent, hier iets aan doen? Hoe ga je hier mee om? Kun je door deze muur heen of kwetst de poging eigenlijk alleen jezelf?
Ik vind dit persoonlijk erg lastig en ik heb nog interne strijd over hoe hiermee om te gaan. Mijn ervaring is dat een narcist energie slurpt, wat de energie is die ik probeer te balanceren vanuit onder andere het boeddhisme, meditatie en mindfullness. Omgaan met een narcist is voor mij een verstorende factor. Ik weet echter niet wat ‘goed’ is: contact verbreken of met mededogen ermee proberen om te gaan. Nu ik dit zo schrijf is de vraag misschien meer: lukt het mij hier met mededogen mee om te gaan?
Wat ik in ieder geval wel kan stellen is dat de mooiste situatie is wanneer mensen elkaar als gelijkwaardig zien en kunnen leven vanuit zelfacceptatie en acceptatie van anderen. Er is dan sprake van een gezonde balans. Ik zie dit gelukkig ook om mij heen en dat is erg mooi om te zien! Mensen met fijne energie om je heen hebben is erg prettig en aan te raden!
Oftewel jij en ik zijn het waard! En hopelijk ben je het daarin met me eens! 🙂
De Boeddhist
Bij Narcisme gaat het om een gebrek aan liefde. Laat ik mijn ex-vriendin als duidelijk voorbeeld geven. Zij is als baby verwaarloosd. Haar moeder lag in het ziekenhuis, en pas toen zij 6 maanden oud was, werd zij volledig aan haar moeder toevertrouwd. Stel je voor: je ligt daar alleen in je wiegje, om 15:00 wordt je gevoed, niet omdat jij dat nodig hebt, maar omdat het 15:00 is en dat dit het werk is van de zuster. De liefde van je moeder wordt je onthouden. Je probeert extra lief te doen, extra lief te lachen, om maar aan verzorging te komen. Anders zul je sterven. En tientallen jaren later doe je nog zo: je bent ervan overtuigd, dat liefde conditioneel is. Maar dat is geen liefde, dat is aandacht. Alles wat je doet is gericht op aandacht trekken (ipv liefde). Mooie kleren, hoog salaris, veel ‘vrienden’, het is wat jouw imago is. Je leeft in een fantasiewereld. Je hebt zelfs een hekel aan mensen die je ware zelf hebben leren kennen, en jou (toch!) liefhebben: zó erg haat jij jezelf; zó erg wijs jij de liefde af. Dat is narcisme.
Beste Nico,
Dank voor je reactie. Wat een heftig verhaal. Het gevolg van wat jouw ex-vriendin heeft meegemaakt lijkt zeker een vorm van narcisme. Ik denk dat er vaak een verklaring te vinden is in het verleden en dat narcisme niet ‘zomaar’ ontstaat. Gebrek aan liefde lijkt hierin zeker een grote rol in te spelen, waardoor er vervolgens een vertekend beeld van (zelf)liefde kan ontstaan. Het moeilijke aan narcisme is dat jij waarschijnlijk zelf een totaal ander levensbeeld hebt wat betreft liefde. Hoe ga je hier vervolgens mee om?
Als ik jouw verhaal goed interpreteer zeg jij dat vanuit zelfhaat (of ‘geen zelfacceptatie’, of ‘iedereen heeft meer waarde dan mezelf’) ook een vorm van narcisme kan bestaan. En van hieruit geeft het imago of beeld dat neergezet wordt vervolgens wel weer aan dat je meer waard bent dan anderen zonder dat imago.
In alle gevallen is er denk ik bij narcisme geen sprake van een balans waarbij iedereen evenveel waard is of iedereen één is. Dit zorgt voor verstoorde energie en dat is voelbaar/merkbaar in de directe omgeving.
De Boeddhist